Hoe Nederlanders over het algemeen aankijken tegen mensen met een verstandelijke handicap is niet eenvoudig te beantwoorden. Negatieve en positieve beelden wisselen elkaar af en er is nog altijd veel onbegrip en onwetendheid.
Mensen met een verstandelijke handicap en ook hun familie worden hier dan ook regelmatig mee geconfronteerd. Dat is pijnlijk en kwetsend. In het kader van community care is het belangrijk dat vooroordelen en clichés worden weggenomen. Die staan integratie van verstandelijk gehandicapten immers alleen maar in de weg.
Negatieve beelden en gedachten zijn bijvoorbeeld: ze zijn zielig en afhankelijk, gebrekkig en ongelukkig, ze kunnen bijna niets, zien er raar uit en hebben snotneuzen en kwijl rond hun kin. Ook zijn ze een beetje eng, soms zelfs agressief. Positieve beelden en gedachten: ze zijn eerlijk, gezellig en spontaan, met goede begeleiding kunnen zij gewoon werk doen, zij kunnen zelfstandig leven en wonen. Integratie van verstandelijk gehandicapten is een goede zaak.
Met name de negatieve beelden worden gevoed door onbegrip en onwetendheid. Velen zijn in hun leven zelden of nooit in aanraking geweest met mensen met een verstandelijke handicap. Zij woonden ver weg, in de bossen of aan de rand van de stad en men kwam hen hooguit in groepen tegen. In diverse onderzoeken naar beeldvorming komt naar voren dat gehandicapten als één grote, ongedifferentieerde groep worden gezien, zonder oog voor het individu. De negatieve beelden: verstandelijk gehandicapten zijn zielig, kunnen niet veel en zijn allemaal hetzelfde, moeten uit de wereld geholpen worden.
Maar een ongenuanceerd positief beeld lijkt evenmin wenselijk. Doen alsof iedereen hetzelfde is en kan. Voorbij gaan aan, en het niet respecteren van het anders-zijn. Ook dat is betuttelend. En kan belastend zijn: denk aan de prestatiegerichte maatschappij met al zijn hardheid en concurrentie. Deelname aan de samenleving van verstandelijk gehandicapten is onmogelijk bij een negatieve houding van de omgeving. Steun en solidariteit en acceptatie zijn noodzakelijk om hen een gewoon leven te kunnen laten leiden. Een aantal zaken kan door middel van wet - en regelgeving worden georganiseerd, maar dit moet vergezeld gaan van een goede beeldvorming die aansluit bij realistische positieve beelden.
Bezoek aan de markt
Zelfredzaamheid
'Onderling Sterk'
Landelijke Federatie van Belangenverenigingen
BELEEF HET ZELF!
een
dagje winkelen als Bertus
Ik ben Bertus Winkelaar,een verstandelijk beperkte man van 40 jaar. Acteur van beroep bij theatergroep LeBelle uit Amsterdam. Om te kijken hoe mensen op mij reageren heb ik via een verborgen camera uit mijn pet (zwart/wit beelden) opnames gemaakt. Verder volgde een verborgen cameraman (de kleurbeelden) mij de hele dag, terwijl ik op stap was.
Filmpjes: Marjon Wassenaar.
Wat vinden mensen met een verstandelijke handicap er zelf van? Wat voor beeld hebben zij van zichzelf en de omgeving? Begin jaren negentig werd de belangenorganisatie 'Onderling Sterk' opgericht. De eerste organisatie voor en door gehandicapten zelf. Waarbinnen zij steun bij elkaar kunnen zoeken en vinden en voor zichzelf op kunnen komen. "Wij zijn geen doetjes en willen niet betutteld worden", laten leden van "Onderling Sterk" hun dienstverleners weten. Naar buiten toe doen zij veel aan beeldvorming, onder andere door scholen te bezoeken en over zichzelf te vertellen. Dit draagt onherroepelijk bij tot positieve beeldvorming. De meeste verstandelijk gehandicapten hebben helaas nog wel de ervaring nageroepen of aangestaard te worden. Inderdaad... om gek van te worden!